Một thời khói than

    Đến Bát Tràng ngày nay, chúng ta có thể thoải mái căng lồng ngực hít thở không khí trong lành mà không lo sợ thứ mùi khét lẹt của khói than xộc vào hai lá phổi. Và để dễ hình dung so sánh Bát Tràng xưa và nay, hãy quay ngược thời gian trở lại với Bát Tràng khoảng chục năm về trước qua ký ức của chính những người trong cuộc thì mọi chuyện sẽ rõ.  

Một số hình ảnh về Lò Hộp

    Những nghệ nhân trung tuổi ở làng gốm Bát Tràng kể lại, trước đây hơn 700 hộ sản xuất ở Bát Tràng đều nung gốm bằng công nghệ lò hộp truyền thống. Do vật liệu đốt chính là than, thời gian nung gốm kéo dài từ 3 - 5 ngày nên các lò phải hoạt động liên tục hết công suất gây ô nhiễm môi trường trầm trọng. Chưa dừng lại ở đó, lò hộp còn thải chất rắn công nghiệp tàn phá cây xanh, công trình xây dựng, trở thành một trong những tác nhân chính làm gia tăng các bệnh về ung thư và đường hô hấp.  

   Ông Đào Xuân Hùng, Chủ tịch UBND xã Bát Tràng cho hay, trước năm 2006, Bát Tràng tiêu thụ hết khoảng 4.000 tấn than/năm, xả ra môi trường hàng trăm mét khối khí và nước thải chưa qua xử mỗi ngày khiến ao hồ, kênh mương ở Bát Tràng toàn một màu đen kịt, cá tôm không thể sống sót. Khi một số tổ chức y tế và môi trường công bố kết quả điều tra thì người ta mới ngã ngửa ra rằng, cứ năm người dân Bát Tràng thì có một người mắc bệnh liên quan đến khói than từ các lò nung gốm. Điều đó khiến bà con nơi đây tìm cách thay đổi công nghệ khi sự việc chưa quá muộn.  

Phát triển gắn liền với bảo vệ

   Quay trở lại hiện tại khi nói về làng gốm Bát Tràng, Chủ tịch xã Đào Xuân Hùng nở một nụ cười hãnh diện dẫn tôi đi tham quan công nghệ lò nung ga tiến tiến nhất nước ta hiện nay. Ông Hùng cho biết: Đầu năm 2006, Ban quản lý dự án nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ thuộc Bộ KH- CN phối hợp cùng Hiệp hội Gốm sứ và UBND xã Bát Tràng triển khai dự án “Thúc đẩy ứng dụng lò ga nung gốm tiết kiệm năng lượng” nhằm khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường ở làng nghề Bát Tràng.  

Một số hình ảnh về Lò Ga

   Nhờ ưu điểm làm bằng sợi bông thuỷ tinh, có hệ thống cách nhiệt và xử lý chất thải khí cực kỳ hiệu quả giúp giảm chi phí sản xuất, giảm tiêu hao nhiên liệu, tiết kiệm thời gian nung, tỷ lệ thu hồi sản phẩm cao nên từ năm 2007 - 2008 xã Bát Tràng triển khai được 40 dự án đầu tư xây dựng lò nung ga theo công nghệ mới này.

   Từ năm 2008 - 2010, số lượng lò nung ga công nghệ mới tăng một cách chóng mặt, từ 40 dự án lên hơn 600 dự án. Theo kết quả điều tra mới nhất của xã Bát Tràng, hiện trên 95% các hộ sản xuất gốm ở Bát Tràng đã chuyển từ lò đốt than sang công nghệ lò nung ga.  

"Làng nghề gốm sứ Bát Tràng giờ trở thành một trong những tên tuổi có uy tín và thương hiệu lớn mạnh hàng đầu về gốm sứ trong và ngoài nước. Đóng góp cho thành công này không thể không nhắc tới việc mạnh dạn đưa lò nung ga thay thế lò than truyền thống tại đây. Kinh tế Bát Tràng phát triển đến đâu ai cũng biết, còn vấn đề nhức nhối là ô nhiễm môi trường giờ cũng được giải quyết".

   Nghệ nhân Trần Ngọc Hưng giải thích cặn kẽ cho chúng tôi lợi ích sát sườn công nghệ lò ga mang lại. Trong khi đốt bằng than mất từ 3 - 5 ngày khói lò mù mịt một góc trời, xỉ than chất cả đống cao ngất thì lò ga chỉ mất có 26 tiếng cả đốt và dỡ lò mà không khí vẫn trong veo, phế phẩm phụ gần như không có. Mặt khác, lò ga điều chỉnh được nhiệt độ bên trong lò nên không chỉ màu gốm đẹp hơn mà tỷ lệ thu hồi sản phẩm khi nung gốm bằng ga cũng lên tới trên 90%, trong khi nung bằng than chỉ đạt dưới 70%. Chính vì hiệu quả lớn như vậy nên chi phí xây dựng một lò nung ga hiện từ vài trăm triệu cho đến cả tỷ đồng nhưng người dân bát Tràng vẫn mạnh dạn đưa vào áp dụng.